Toen Napoleon in Nederland de dienstplicht invoerde in 1810, werden door loting steeds meer jongens opgeroepen voor actieve dienst omdat Napoleon tegen Rusland wilde optrekken. Ook Joannes Verhaar (23 juni 1790 Hazerswoude) kwam er niet onder uit. Hij diende in het 124e regiment, zoals in de archieven terug te vinden is. Zie de pagina uit het register in het midden hieronder.
lotingslijst voor dienstplicht Napoleon voor het canton Alphen in arrondissement NL 
register dienstplichtigen hazerswoude incl Johannes Verhaar (no 25) 
lotingsbijeenkomst
Joannes trok in de Grande Armée met Napoleon op richting Moskou. Ze moesten zich echter uit Moskou en Rusland terugtrekken mede door de intredende winter met alle erbarmelijke weersomstandigheden van dien. Het verhaal is bekend. De route van de Grande Armée (incl Joannes in het 124e regiment) is aangegeven in zwart. In rood staat de route van het later te hulp geroepen 125e regiment.
Op de weg terug werd het leger aan de oost-oever van de Berezina bij Borissov de pas afgesneden door de Russen, die ze van diverse kanten insloten. Een list volgde, waarbij het 125e regiment voor een afleidende manoeuvre zorgde meer zuidelijk. Dat maakte de weg vrij voor de Nederlandse pontonniers om een brug te bouwen over de Berezina. Wat er toen gebeurde is goed te lezen in dit stuk in het NRC. Jacques Tellegen was ook onderdeel van 124e en vertelt over de rol van dit regiment bij de overtocht over de Berezina. Als je dit verslag leest, mag het een wonder heten dat er überhaupt mensen levend zijn teruggekeerd.
De rivier overzwemmen was amper mogelijk, vanwege de vrieskou. Op de brug werden soldaten die vielen vertrapt in de haast en levensdrang om aan de overkant te komen. Ondertussen moesten de 400 pontonniers continu noodreparaties aan de brug uitvoeren. Er bleven niet meer dan 40 mannen van deze groep in leven.
Download het artikel in het Eindhovens Dagblad hieronder:
In het 124e regiment hebben volgens het Nationaal Archief 3933 Nederlanders gediend. Daarvan waren er nog ruim 600 over vlak voor deze barre oversteek. Minder dan 100 hebben levend de overzijde bereikt. Eén van hun was Joannes.
Niet alleen onder de Nederlanders waren de verliezen groot. In totaal bleven er weinig mensen in leven van de kleine 1 miljoen strijders. Onderstaande infographic van Charles Minard uit 1869 laat dat goed zien (in roze de heenweg en in het zwart de terugtocht). Let ook op de temperaturen die het leger op de terugweg te verduren kregen (lijngrafiek onderaan).
De officiële inschatting van het NIMH is dat er van de 15.000 Nederlanders in de Grande Armée in 1812 er minder dan 500 terug zijn gekomen in Nederland.
Onze verre achterneef Ton Verhaar uit Abcoude schrijft in zijn boek over Joannes: In Holland aangekomen kon hij als deserteur niet naar zijn eigen huis, hij zou door de Franse overheersers worden opgepakt en doodgeschoten. In De Hoef had zijn oom Hubertus Zwartendijk een molen; daar kreeg Joannes onderdak. De goede verzorging maakte dat hij kon opknappen en weer aan het werk gaan. Pas toen Napoleon zijn Waterloo had gevonden, kon Joannes zich weer bekend maken. Hij heeft een certificaat gekregen van de Gouverneur van Zuid-Holland “den Eersten Maart laatstleden afgegeven, waaruit blijkt dat hij aan zijne verpligtingen wegens de landmilitie in den Jare 1814 niet heeft kunnen voldoen, uit hoofde hij zich in actieven dienst bevondt; doch in welk Certificaat des Naam Zijner moeder abusievelijk De Zwart is genoemd.” Hieronder zie je dat certificaat (helaas een slechte kopie), zoals door Antoon en Boudewijn opgezocht in het Nationaal Archief. Dit certificaat wordt ook genoemd in de huwelijksacte van Joannes met Ariaantje Janmaat, de boerendochter die tegenover de molen aan de andere kant van de Amstel woonde en met wie hij in 1823 trouwde.
Joannes en Ariaantje kregen 5 kinderen; de oudste heette wederom Joannes. Van hem stammen we af. Zonder het overleven van Joannes bij de Berezina waren wij er dus niet geweest. Op de foto rechts zie je de boerderij van Joannes en Ariaantje op het Hoefsche Sluisje, nu Westzijde 28. De foto is van 1919.
Ariaantje overleed in 1831 en daarna hertrouwde Joannes met Alette van Lankeren met wie hij nog 9 kinderen kreeg. Joannes overleed 27 januari 1861.
Een andere Rusland-strijder die ook naar
Nederland is teruggekeerd, is de voorvader van
André Kuijpers. In ‘Verborgen Verleden‘ gaat hij
terug naar de Berezina bij Borissov.
Begin met kijken bij 23:10.